Ποιος αποφασιζει για το ονομα του παιδιου οταν οι γονεις χωριζουν

Ποιος αποφασιζει για το ονομα του παιδιου οταν οι γονεις χωριζουν.

Τι γίνεται σε περίπτωση που οι χωρισμένοι ή εν διαστάσει γονείς δεν μπορούν να συμφωνήσουν ως προς το όνομα του παιδιού.

Είναι γεγονός ότι η διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης στην Ελλάδα δεν είναι κάτι το εύκολο και ανώδυνο. Σε ετήσια βάση χιλιάδες είναι οι δικαστικές διαμάχες μεταξύ των ζευγαριών κυρίως σε θέματα επιμέλειας των παιδιών, της επικοινωνίας γονέα - τέκνου και σε θέματα διατροφής. 

Όλες αυτές οι δικαστικές διαμάχες ίσως να οφείλονται στην έλλειψη παιδείας του ζευγαριού σε συνδυασμό με την υπέρμετρα άνιση συμπεριφορά του οικογενειακού δικαίου που οδηγεί με τη σειρά της σε περαιτέρω παρόξυνση και εκτράχυνση των ήδη τεταμένων σχέσεων των γονέων.  

Η αθέτηση συμφωνιών σε ιδιωτικό συμφωνητικό ρύθμισης της επιμέλειας, επικοινωνίας και διατροφής του τέκνου είναι πλέον δεδομένη, όταν ο ίδιος ο νόμος ευνοεί κατά το σύνηθες μόνο τον γονέα που του ανατίθεται η επιμέλεια του παιδιού και στην χώρα μας ως υπέρμετρα άνισα συνηθίζεται να ανατίθεται στην μητέρα. Το ίδιο συμβαίνει και κατά την επικύρωση του ιδιωτικού συμφωνητικού που ρυθμίζει όλα τα παραπάνω και εκδίδεται η απόφαση του διαζυγίου, της επιμέλειας και της διατροφής, που όμως το δικαίωμα της Γονικής Μέριμνας ασκείται από ΚΟΙΝΟΥ κι από τους δυο γονείς.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση θα εξετάσουμε την περίπτωση που οι χωρισμένοι ή εν διαστάσει γονείς δεν μπορούν να συμφωνήσουν ως προς το όνομα του παιδιού.  

  

Το δικαίωμα ονοματοδοσίας του παιδιού αποτελεί περιεχόμενο του ευρύτερου λειτουργικού δικαιώματος της Γονικής Μέριμνας.

Αν υπάρχει διαφωνία ανάμεσα στους γονείς για το όνομα που θα δώσουν στο παιδί, τότε η διαφορά λύνεται μέσω της δικαστικής οδού. Ακόμα και όταν η επιμέλεια του προσώπου του ανήλικου τέκνου έχει ανατεθεί με δικαστική απόφαση στον ένα γονέα, είναι απαραίτητο, εφόσον η Γονική Μέριμνα ανήκει και στους δύο γονείς, να αποφασίσουν αυτοί από ΚΟΙΝΟΥ για το όνομα που πρέπει να δοθεί στο τέκνο, σε περίπτωση δε διαφωνίας αυτών, αποφασίζει το δικαστήριο.

Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι η ονοματοδοσία (απόδοση κυρίου -μικρού- ονόματος) δεν αποτελεί συστατικό στοιχείο του μυστηρίου του βαπτίσματος, με το οποίο το ανήλικο αποκτά θρήσκευμα και όχι αναγκαίως και όνομα.

Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει διάκριση της διοικητικής διαδικασίας της ονοματοδοσίας, έναντι του θρησκευτικού μυστηρίου της βάπτισης. Για να αποκτήσει ένα παιδί όνομα, η υποχρέωση των γονέων έγκειται κατ' αρχάς στο ότι θα πρέπει να πάνε στο Ληξιαρχείο και να υπογράψουν ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ, για το όνομα που επιθυμούν να πάρει το παιδί (διοικητική διαδικασία ονοματοδοσίας).

Στην περίπτωση που ένας γονέας απουσιάζει, τότε απαιτείται έγγραφη εξουσιοδότησή του. Βεβαίως στην πράξη συνήθως, οι γονείς καταχωρούν ταυτόχρονα με την ονοματοδοσία και τη βάπτιση. 

Η καταχώριση βάπτισης όμως, έχει ως αποκλειστικό αποτέλεσμα την αναγραφή θρησκεύματος και μπορεί να γίνει και χωρίς εξουσιοδότηση γονέως ή ακόμη και με πρωτοβουλία άλλων προσώπων απαριθμουμένων στο άρθρο 26 παρ. 2 ν. 344/76 («η βάπτισις καταχωρίζεται εις το περιθώριον της ληξιαρχικής πράξεως γεννήσεως … επί τη προσαγωγή δηλώσεως του τελέσαντος ή συμπράξαντος εις την ιεροπραξίαν θρησκευτικού λειτουργού. … Υπόχρεοι προς δήλωσιν της βαπτίσεως είναι ο βαπτισθείς, … ο πατήρ ή η μήτηρ …, ο ανάδοχος και οι συγγενείς εξ αίματος του βαπτισθέντος μέχρι και του τρίτου βαθμού. … Η σημειουμένη βάπτισις περιλαμβάνει την χρονολογίαν της βαπτίσεως, το εις το νεογνόν τυχόν δοθέν όνομα, το όνομα και επώνυμον του δηλούντος, του αναδόχου, του ιερέως…»). 

Το γεγονός ότι ο νόμος, στην περιγραφή του περιεχομένου της δήλωσης βάπτισης, συμπεριλαμβάνει και «το εις το νεογνόν τυχόν δοθέν όνομα», δεν ιδρύει εναλλακτική διαδικασία ονοματοδοσίας ξεχωριστή από την κανονική, διότι όπως δέχεται η νομολογία η λήψη ονόματος δεν αποτελεί συστατικό στοιχείο της βάπτισης (βλ. ήδη 240/75 ΟλΑΠ, ΜονΠρωτΑθ 8641/1980, ΑΠ 982/1983, ΑΠ 744/1999). Δηλαδή η απόδοση κυρίου ονόματος στο μυστήριο της βάπτισης δεν ασκεί επιρροή στα αρχεία του ληξιαρχείου.

Η ονοματοδοσία, δηλαδή ο προσδιορισμός του ονόματος του τέκνου με δήλωση στο ληξιαρχείο, είναι δικαίωμα και των δύο γονέων που ασκούν ΜΑΖΙ την ΓΟΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ, ως προς το οποίο αποφασίζουν από κοινού και ότι αν αυτοί διαφωνούν ως προς το όνομα που πρέπει να δοθεί σ` αυτό, τη διαφωνία αυτή επιλύει και αίρει το Μονομελές Πρωτοδικείο, δικάζοντας κατά τη διαδικασία του άρθ. 681Β΄ΚΠολΔ, γιατί η διαφωνία τους αυτή ανάγεται στο δικαίωμα και καθήκον των γονέων κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας (άρθρα 1510 παρ 1 εδάφ. α, 1512 ΑΚ και 681 Β` παρ 1β` ΚΠολΔ και ΕφΑθ 4971/1993, Εφ Αθ 3486/2006, ΕφΑθ 558/1995, ΟλΑΠ 240/1975, ΝοΒ23.655, ΑΠ 240/75 ΝοΒ 23. 665, ΕΑ 4971/93 ΝοΒ 42, 75, 2688/90 ΕλλΔνη 33. 153).

Σύμφωνα με το άρθρο 25 του ν. 344/1976 “περί ληξιαρχικών πράξεων” ρητώς ορίζονται τα ακόλουθα: 

“Το όνομα του νεογνού καταχωρείται στη ληξιαρχική πράξη γέννησης βάσει δήλωσης που έχει κάνει εκείνος που ασκεί την πατρική εξουσία και αν δεν την ασκεί κάποιος, τότε εκείνος που έχει την επιμέλεια του παιδιού”. 

Από αυτά συνάγεται ότι η μητέρα του τέκνου και αν ακόμη έχει την επιμέλεια τούτου από το νόμο ή με δικαστική απόφαση, στην περίπτωση – που υπάρχει πατέρας που δεν έχει εκπέσει από τη γονική μέριμνα, ΔΕΝ έχει το δικαίωμα να καθορίσει το δοτέο όνομα στο ανήλικο τέκνο μόνη της με δήλωσή της ενώπιον του Ληξιάρχου, χωρίς τη συναίνεση του πατέρα του τέκνου ή χωρίς δικαστική απόφαση που να επιλύει τη διαφωνία των γονέων ως προς το κύριο όνομα του ανηλίκου του οποίου έχουν τη γονική μέριμνα (βλ. ΕφΑθ 4971/1993, ΟλΑΠ 99/1985 ΝΟΒ 33. 1178, ΑΠ 556/1986).

Σύμφωνα μάλιστα με έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών (Διεύθυνση Αστ. & Δημ. Κατάστασης, Διευκρινίσεις και οδηγίες προς τα Ληξιαρχεία, υπ’ αρ. πρωτ. Φ.104770/22433 24.10.2006): 

«Η ονοματοδοσία αποτελεί την αποκλειστική διαδικασία κτήσης ονόματος νεογνού το οποίο καταχωρίζεται στη ληξιαρχική πράξη γεννήσεως ύστερα από δήλωση των γονέων του που ασκούν τη γονική μέριμνα ή του ενός απ’ αυτούς εφόσον έχει έγγραφη εξουσιοδότηση του άλλου, θεωρημένη για το γνήσιο της υπογραφής. Αν ο ένας από τους γονείς δεν υπάρχει ή δεν έχει τη γονική μέριμνα, η δήλωση του ονόματος γίνεται από τον άλλο γονέα. Η βάπτιση καταχωρίζεται στο περιθώριο της ληξιαρχικής πράξεως γέννησης, περιλαμβάνει τα στοιχεία που περιγράφονται στην παρ. 3 του άρθρου 26 ν. 344/76 και δηλώνεται από τους υποχρέους, όπως καθορίζονται στην παρ. 2 του ιδίου άρθρου».

Είναι σαφές ότι η μεν διαδικασία της ονοματοδοσίας έχει σαν συνέπεια την κτήση ονόματος, η δε βάπτιση την κτήση καταρχήν θρησκεύματος. 

Συνεπώς μία δήλωση βάπτισης δεν μπορεί να εκληφθεί και σαν δήλωση ονοματοδοσίας αν δεν γίνεται με τους όρους του άρθρου 25 του ν. 344/76, δηλαδή αν δεν γίνεται και από τους δύο γονείς ή αν δεν συνοδεύεται από εξουσιοδότηση του απόντος γονέως. 

Συνεπώς, με βάση τα ανωτέρω, ορθώς το Ληξιαρχείο ζητά τη συναίνεση των τέως συζύγων σας, εφόσον δεν έχουν εκπέσει από την άσκηση της γονικής μέριμνας.

Σε αυτές τις περιπτώσεις που το παιδί είναι επίσημα χωρίς κύριο όνομα, στην Ληξιαρχική Πράξη Γέννησης θα πρέπει να αναφέρεται μόνο το επώνυμο και στη θέση του κυρίου ονόματος θα πρέπει να υπάρχει η ένδειξη "ΑΚΟ" (Άνευ Κυρίου Ονόματος). 

Μέχρι να γίνει προσδιορισμός του ονόματος με Απόφαση του Δικαστηρίου, σας προτείνουμε, είτε ανεπίσημα είτε επίσημα (με ένα εξώδικο), να ενημερώσετε τον οικείο παιδικό σταθμό να το αποκαλεί και με το όνομα που κι εσείς ως γονέας που δεν του έχει ανατεθεί η επιμέλεια το αποκαλείτε και επιθυμείτε.

Είναι σαφές ότι κανένας από τους δύο γονείς δεν μπορεί να τελέσει την βάπτιση του ανήλικου τέκνου, αυθαιρέτως και μονομερώς, κατ’ αποκλεισμό του άλλου συνασκούντος την γονική μέριμνα γονέως γιατί η ονοματοδοσία θα είναι άκυρη και ο άλλος γονέας θα μπορούσε να ζητήσει τη δικαστική μεταβολή του ονόματος του τέκνου.